Ottoman Art and Architecture

19. yüzyıl osmanlı mimarisinde çok önemli bir yere sahip olan aile. o dönem özellikle istanbul'daki birçok yapıtın mimarı olan ve hassa mimarlarından oluşan ermeni aile, beş kuşak boyunca osmanlı devleti'ne hizmet vermiştir. balyan ailesinin bahsi geçen beş kuşağı şöyledir: ilk kuşak meremetçi (onarımcı) bali kalfa, ikinci kuşak oğulları krikor (1764-1831) ve senekerim balyan (1768-1833), üçüncü kuşak krikor balyan'ın oğlu garabet amira balyan (1800-1866), dördüncü kuşak onun oğulları nigoğos (1826-1858), sarkis (1835-1899), agop (1838-1875) ve simon balyan (1846-1894), beşinci kuşak nigoğos balyan'ın oğlu levon bey balyan. babadan oğula geçen sistemin getirdiği tecrübeden faydalanmışlardır. gerçi mimarlık eğitiminde de bir yenilik ortaya koymuştur bu aile: ilk üç kuşak bu şekilde klasik yöntemle, babadan oğula ve hassa mimarı şeklinde yetişmiştir ancak garabet balyan çağın yeni gereksinimleri olduğunu fark ederek oğullarını bu eğitimi almaları için yurt dışına göndermiştir. bu okullar da fransa'daki sainte-barbe ve ecole des beaux arts sanat okullarıdır. bu batılı yaklaşımın, o dönemde osmanlı devleti'nde hüküm süren batı öykünmesi hesaba katıldığında, balyanlar'ın başarısında etkili olduğu söylenebilir. gerçekten de bu devirde batı sanatı ve yaşam biçimine olan eğilim artmıştır. öte yandan balyanlar gayrimüslim olduklarından, bu kültüre yakınlıklarından, batı'yla ilgili gelişmelere rahatlıkla uyum sağlayıp bu konuda daha esnek olabilmişlerdir. balyan ailesinin üyeleri ele alınırken, eğitim aldıkları iki okul ortaya çıkmıştır: ecole des beaux arts ve sainte-barbe koleji. belirtilmelidir ki, ecole des beaux arts okulundan gelen 4 mayıs 1999 tarihli mektup, bu okulda hiçbir balyan'ın eğitim almadığını ortaya koymaktadır. yalnızca arşivlerde sarkis balyan'ın kimlik bilgilerini içeren bir belge bulunmuş, bu da belki aileden yalnızca onun burada eğitim aldığını düşündürmüştür. sainte-barbe koleji'ne gelince, burası bir mesleğe yönelik eğitim vermeyen bir ortaöğretim kurumudur ve 1860 öncesi belgelere ulaşılamadığından sadece levon balyan'ın burada eğitim aldığına ilişkin belgelere ulaşılabilmiştir. ailenin diğer fertleriyle ilgili bilgi bulunmamaktadır. görüldüğü gibi balyanlar'ın bu okullara girişiyle ilgili kaynaklarda geçen bazı bilgiler sorgulanabilecek niteliktedir. balyan ailesi, batı'ya yönelme sürecinde, mimari açıdan yumuşak bir geçiş yapılmasını sağlamıştır denebilir. onların eserlerinde hassa mimarlığından ileri gelen bir yerellik, osmanlı kültürünü benimsemişlik gözlenirken, aynı zamanda gayrimüslim oluşlarından ve bir kısmının yurtdışında eğitim almış olmasından kaynaklanan bir batı'ya yakınlık sezilmektedir. bu iki kültüre yakınlıklarından faydalanarak özgün eserler ortaya koymuşlardır, taklitçilikten uzak kalmışlardır. batı'nın mimarlık anlayışını doğrudan kullanmamış, buna kendi yorumlarını katmışlardır. balyanlar'ın eserleriyle ilgili vurgulanması gereken başka bir nokta da, bu eserlerin çevrelerindeki kentsel dokuyu değiştirecek nitelikle olmasıdır. ailenin batı'ya yakınlığının en önemli kanıtı, bireylerinin 16. yüzyılın çok önemli sanatçılarından biri olan mimar andrea palladio'dan etkilenmiş olmasıdır. bu önemli sanatçının adını taşıyan bir üslup da vardır: palladio üslubu. buna göre mimarlığa önce aklın, daha sonra da klasik mimarlık öğelerinin hakim olması gerekmektedir. bu üslup akılcılığını düzenli, simetrik biçimlerle, klasikliğini de antik çağ mimarlığından faydalanması ve bezeme sanatını kullanmasıyla belirtir. bir avrupa ülkesi olan italya'da oluşan palladio üslubunun avrupa'da yayılması anlaşılabilirdir. gerçekten de böyle olmuş, özellikle ingiltere'de uzunca bir süre kabul görmüştür. buna karşın acaba osmanlı devleti'ne nasıl yansıyabilmiştir? burada balyanlar'ın etkisi büyük ölçüde ortaya çıkmaktadır. eğitim almak için yurtdışına gönderilen aile bireylerinin, buralarda koruyucu ailelerin yanında kaldıkları bilinmektedir. özellikle bu yolla, balyanlar'ın fransız asillerle dostlukları olduğu anlaşılmaktadır, bu dostluk da kültürel alışverişi beraberinde getirmiştir. palladio'nun ı quattro libri dell'architettura (1570, mimarlığın dört kitabı) kitabına da balyan ailesinin bu dostları aracılığıyla ulaştığı düşünülmektedir. bu kitabın özelliği hem tasarımlarda faydalanılabilecek bir başvuru kitabı, hem de uygulamalar konusunda bilgilendirici nitelikte olmasıdır. balyanlar, daha önce de belirtildiği gibi palladio üslubu konusunda sadece uygulayıcı olmamışlardır. bazı öğeleri kullanmış, osmanlı mimarisiyle harmanlamışlardır. palladyen pencere, dört sütunlu giriş, üçgen alınlık, yüksek giriş gibi “palladyen” öğelere eserlerinde rastlanır. örneğin palladyen pencere, üç bölümlü, yarım daire şeklinde bir penceredir. palladio, bu pencereyi, hristiyanlık'taki üçleme inancına ithafen genellikle kiliselerde kullanmıştır. balyanlar'ın eserlerinden surp asdvadzaddin kilisesi'nde de bu pencerelere rastlanmaktadır. palladyen üslubun kullanılmasında sadece estetik kaygının değil, dönemin batılılaşma eğilimi hesaba katıldığında siyasal gerekçelerin de bulunduğu düşünülmektedir.

Sinan’ın Selimiye’sini iyi okumak Osmanlı-Türk kültürünün bir bileşenini iyi anlamak demektir. Anadolu’da ve Rumeli’de İslam kültürü yorumu, toplum katında hangi bileşenlerin katkısıyla şekilleniyordu? Anadolulu, Akdenizli, Avrupalı, Doğulu bileşenler ne kadar hazmedilerek bir araya gelmişti? Toplumun hangi katları, hangi grupları, hangi eğilimleri sanat biçimlerini yönlendiriyordu? Sinan İsfahan ya da Herat mimarlarına mı, Antemios ve İzidor’a mı, Michelangelo ya da Leonardo’ya mı daha yakındır? Ya da bütün bunların ortasında başka bir sanat varlığını mı temsil eder? Osmanlı kubbesi Melikşah’ın, Timurluların, Memluklerin kubbelerine benzemez, ama Ayasofya’nın kubbesine benzer. Ne var ki Yeşil Cami’nin ya da Üçşerefeli’nin kubbeleri de Ayasofya’ya benzemez. Bütün bu benzerliklerin ve farkların ötesinde, Selimiye’yi yaratan sanat iradesini Osmanlı-Türk kültürü neyle besliyordu? Görsel benzerlikler ya da sultanların iradeleri dışında Selimiye’deki kadar tutarlı ve derin bir yaratma süreci, ancak toplumla organik bir ilişki içinde ve uzun sürede ortaya çıkabilirdi. Anlaşılan Selimiye, bir özün dışa vurması gibi, binlerce yıllık yapı geleneğini, olabildiği kadar Akdenizli olmuş, ama yine de Doğulu kalmış bir İslam toplumunun kendine özgü biçim duyarlığıyla özümlüyordu. Bu nedenle Sinan’ın yapıtı her okumada yeniden anlam kazanacak bir sanat ölçütüdür.

Tarihsel kronolojisinde hemen her yıl yaşanan depremler sonucunda,Ayasofya defalarca büyük zarar görmüştür.Bu büyük anıtın günümüze dek gelebilmesini gerek Bizans döneminde,gerekse osmanlı döneminde ,yapının içinde ve dışında,strüktüel -yapısal , dinsel ve süsleme amacıyla yapılan onarımlara ve yeni eklemelere borçluyuz.Bu onarımların en kapsamlı olanı kuşkusuz 19.yüzyılda Sultan Abdülmecid döneminde (1839-1861) İsviçreli iki kardeş mimarın,Gaspare ve Giuseppe Fossati'nin gerçekleştirdikleri çalışmalardır.

Fossati Kardeşlerin onarım çalışmaları , Ayasofya'nın tarihsel sürecinde bir proje içinde yapılmış en kapsamlı olanıdır.Bizans ve Osmanlı dönemlerinde hemen her imparatorun ve sultanın Ayasofya'da pek çok onarım ve yeni eklemeler yaptırmalarına karşın , bunlar zamana ve yüzyıllara yayılmış çalışmalardır.Bu nedenle Abdülmecid'in yaptırdığı bu çalışmalar on iki yıl gibi kısa bir sürede gerçekleştirilen en büyük onarım çalışmasıdır ve aynı zamanda yeni inşaatları da içermiştir.

Dinsel özellikleri ve sanatsal değeri açısından yüzyıllardan bu yana büyük ilgi toplayan Ayasofya ,tarihsel önemiyle ,eşsiz mimarisi ,zengin duvar mozaikleri ve süslemeleriyle yüzlerce yayına konu olmuştur.15.yüzyıldan itibaren pek çok batılı zengin yapıyı ziyaret etmiş,buradaki izlenimlerini aktardıkları gravürlere seyahatnamelerinde yer vermişlerdir.

This catalogue has been prepared for the exhibition, D'Aronco Ottoman architect projects for Istanbul 1893-1909y opening on 17th September 2006 at the Suna ve İnan Kıraç Foundation, Istanbul Research Institute.

This volume represents the first scholarly work in English devoted to the experience of Italian architects and builders in Turkey, as well as in many of the lands once belonging to the Ottoman Empire. Covering a complex cultural and political geography spanning from the Danubian principalities (today's Romania) to Anatolia and the Aegean region, the book is the result of individual research experiences that were brought together and debated in an international conference in Istanbul in March 2013, organized in collaboration with the Italian Institute of Culture and Bogazici University.0Grounded on a flexible notion of identitarian boundaries, the book explores a rich transcultural field of encounters and interactions, analyzed and evaluated by scholars from six different countries on the basis of hitherto uncovered archival materials. Forms, ideas, individual mobility of actors and materials, networks of patronage, material and political constraints, and religious and cultural difference all play a significant role in shaping the landscapes, buildings and architectural projects presented and discussed here. From late 18th and early 19th century experiences of interaction between neo-classical backgrounds and westernizing Ottoman forms to the Italian proposals for a Turkish republican iconic landmark like the Ataturk mausoleum in Ankara; from the design of the first Ottoman university building to Ottoman varieties of Art Nouveau and Art Deco, and to the infrastructures and urban developments of the 1950s in Turkey, the book is both a richly illustrated and documented overview of relevant cases, and a critical introduction to one of the most enticing areas of encounter in the global history of 19th and 20th century architecture and design

İki yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ODTÜ Mimarlık Fakültesi emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Yıldırım Yavuz tarafından hazırlanan kitap, mimarın tüm yapılarını ve görüşlerini kapsayacak bir katalog özelliği taşımanın yanısıra, mimarın özel yaşamı ve yaşadığı dönemin özellikleri hakkında detaylı bilgi içermektedir. Yazarın uzmanlık alanı olan Mimar Kemalettin ve Ulusal Mimarlık Akımları izleğinde kitap, Ankara ve İstanbul'daki Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün çeşitli arşivlerinde ve Başbakanlık arşivlerindeki özgün belge ve fotoğraflarla zenginleştirilmiş, güncellenmiş ve kitaba, Kemalettin Bey ile ikinci eşi Sabiha Hanım arasında, 1925-1927 yılları arasında yazılmış mektupları içeren ikinci bölüm eklenmiştir. "Mimar Kemalettin" başlıklı birinci bölüm mimarın gerçekleşmiş ve gerçekleşmemiş 71 adet yapı ve tasarımını; 220 adet özgün belge, 20 adet rölöve ve 203 adet fotoğraf eşliğinde sunmaktadır. "Mimar Kemalettin ve Sabiha Hanım" başlıklı ikinci bölümde ise Kemalettin'in ailesi ve yaşamını anlatan bilgilere; eşi Sabiha Hanım'a yazdığı özgün mektuplar, Türkçe çevirileri ve Kemalettin'in kendi kamerasıyla çektiği fotoğraflardan oluşan albüm eşlik etmektedir.

Mimar Kemalettin ve içinde yaşamış olduğu dönemin mimarlık ortamı hakkında bildiklerimizin tazelenmesi ve konu hakkında yeni bilgi kaynaklarına açılım sağlanmasını hedefleyen ve yürütücülüğünü ODTÜ Mimarlık Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Ali Cengizkan’ın yapmış olduğu “Mimar Kemalettin ve Çağı: Mimarlık / Toplumsal Yaşam / Politika” Sempozyumu 7-8 Aralık 2007 tarihleri arasında Ankara’da Gazi Üniversitesi Rektörlüğü, Mimar Kemalettin Salonu’nda gerçekleştirilmişti. Sempozyum konu hakkında pek çok uzman görüşün bir arada toplanmasına araç olmuştur. Sempozyumda sunulan bildiriler bir kitapta biraraya getirilmiştir.

Sanart Estetik ve Görsel Kültür Derneği’nin 2007 yılında düzenlediği Dünya Estetik Kongresi, 42 ülkeden estetikçi, felsefeci, sanatçı ve mimarı biraraya getirdi. Kongrede mimarlığa “estetik” açısından bakan birçok bildiri sunulmuştu. Kitap kongrede sunulan bildiriler arasından özel olarak seçilmiş olanları Türkçe yayımlayarak mimarlık disiplinine önemli bir katkıda bulunuyor. Kitapta yer alan makaleler tüm alanları kapsamamakla birlikte mimarlığa ne kadar çok farklı açıdan yaklaşılabileceğini göstermekte. "Güncel Dünya Mimarlığı ve Estetik", “Türkiye'de Mimarlık ve Estetik”, “Monografiler Üzerinden Estetik Düşünce”, “Mimarlık Tarihi”, “Mimarlık ve Kent” ve “İç Mekânlar ve Estetik” başlıklı bölümlerin yer aldığı kitapta ayrıca taranan konularla ilgili okuma önerileri de yer alıyor.

The Balyan family were a dynasty of architects, builders and property owners who acted as the official architects to the Ottoman Sultans throughout the 18th and 19th centuries. Originally Armenian, the family is responsible for some of the most famous Ottoman buildings in existence, many of which are regarded as masterpieces of their period - including the Dolmabahçe Palace (built between 1843 and 1856), parts of the Topkap? Palace, the Ç?ra'an Palace and the Ortaköy Mosque. Forging a unique style based around European contemporary architecture but with distinctive Ottoman flourishes, the family is an integral part of Ottoman history. As Alyson Wharton's beautifully illustrated book reveals, the Balyan's own history, of falling in and out of favour with increasingly autocratic Sultans, serves as a record of courtly power in the Ottoman era and is uniquely intertwined with the history of Istanbul itself.

İçinde yaşadığımız kültürün, dünyaya armağanlarından biri Mimarlık Dehası olan Sinan'dır.
Sinan, Osmanlı'nın üç kıtada etkisini sürdürdüğü dönemde, bu geniş coğrafyanın bir çok noktasında yapı yapmıştır.
İstanbul ve Edirne Sinan'ın yaşamında ayrıcaklıklı bir yer tutar.

"Bana göre bu kitap kesinlikle İngilizce olarak da ulaşılabilir olmalı. Bu önemli çünkü kitap, daha önce Sinan üzerine yazılmış bütün çalışmaları az ve öz şekilde biraraya topluyor. Ayrıca Erzen’de ilgi uyandıran gizli fikirleri basitçe tanımlıyor ve ustaca kuruyor. Hiçbir öğrenci ya da bilim adamı Erzen’in üretken fikirlerine ulaşamaz.

Yazar Osmanlı’nın en büyük mimarını uluslararası kültüre yerleştiriyor. Onun yaratıcı itici gücü ile Rönesans arsında paralellik kuruyor. Notlarımı taradığım zaman bina ve komplekslerindeki görsel değer ile ilgili pek çok fikir var. Örneğin, bunlar arasında onun müzik ve mekanın hareketliliği üzerine görüşleri de yer alıyor. Kritik ve yaratıcı çözümler benzer konseptleri konu alıyor. Fakat Sinan’ın anıtsal yaratıcılığı Osmanlı tarzının azalmayan uluslararası değeri ile alakalı. Erzen’in yaklaşımına göre, mimarlığın gerçekleştirilmesi sabit değildir ancak çalışan bir bütündür; form ve gölge oyunu gibi."
Godfrey Goodwin

Sinan was the greatest architect of the Ottoman Golden Age of the sixteenth century when the Ottoman Empire reached its zenith of power and magnificence. His style marks the apogee of Turkish art. Under Suleyman the Magnificent and his succcessor Selmi II, Sinan designed hundreds of buildings: mosques, palaces, tombs, mausolea, hospitals, schools, caravanserai, bridges, aqueducts and baths, many of them presented and analysed in this book. In his greatest works, he adapted Byzantine and Islamic styles to produce something quite new: a centralized organization of absolute space unhindered by pillars or columns and covered by a soaring dome. An architect of genius in a dynamic new empire expanding into both Asia and Europe, he was a true man of the Renaissance.

Book of Buildings is the complete critical edition of two important texts, Tezkeritü-‘l-Bünyan and Tezkeritü-‘l-Ebniye, based on Sinan’s own accounts of his life and works.
The text is accompanied by scores of full color photographs of Sinan’s monuments, miniatures illustrating his works, and facsimiles of the original scripts.

For the Ottoman Empire it is works of architecture across the extensive lands which it ruled for over six centuries that mark its cultural identity most indelibly. Today from Bosnia to Yemen, from Iraq to Algeria, and throughout nearly every part of the eastern Mediterranean we find mosques, hans, hamams, bridges, and other buildings representing the achievements of Ottoman civilization and keeping its memory alive. Astonishingly, the majority of these landscapes are the work of A single creative genius, the great master architect of the Ottoman golden age: Sinan. In a lifetime of nearly a century one man created the most outstanding masterpieces of Ottoman architecture, and no other eminent architect left even a fraction of his legacy in terms of sheer numbers.