Cumhuriyetin 100. Yılında Yükseköğretimin Yolculuğu

Yükseköğretim Kurulu’nun kuruluşu (1981) öncesi yükseköğretimle ilgili görevler ve sorumluluklar farklı kanunlarla belirlenmekteydi. 1980 askeri ihtilalinden sonra yükseköğretim alanında da bir reform yapılması planlanmış ve 6 Kasım 1981’de 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu kabul edilmiştir. Bu kanunun kabulüyle 1750 Sayılı Üniversiteler Kanunu da yürürlükten kalkmıştır. 20 Nisan 1982 tarihinde 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun bazı maddeleri değiştirilerek Yükseköğretim Kurulu’nun yetkileri genişletilmiştir.

1982 yılında Akdeniz Üniversitesi (Antalya), Dokuz Eylül Üniversitesi (İzmir), Gazi Üniversitesi (Ankara), Trakya Üniversitesi (Edirne), Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van),  Marmara Üniversitesi (İstanbul), Mimar Sinan Üniversitesi (İstanbul) ve Yıldız Teknik Üniversitesi (İstanbul) kurulmuştur. YÖK Kanunu ile 1982 öncesi kurulan 19 üniversite ve 1982 yılında açılan 8 üniversite ile toplamda 27 üniversitenin yönetimi Yükseköğretim Kuruluna bırakılmıştır.

YÖK’ün kuruluşuyla birlikte yükseköğretimde yapılan yeni düzenlemenin başlıca amacı, “yükseköğretim çağına gelmiş gençlerin eğitimine tahsis edilen bütün kaynakların kullanımını koordine etmektir. Böyle bir koordinasyonla, kaynakların verimli bir şekilde kullanılması, etkili bir iş bölümü ve yardımlaşma, duplikasyonun önlenmesi, yükseköğretim hizmetlerinin yurt çapında dengeli dağılımının sağlanması, yükseköğretim yatırımlarının planlanması amaçlanmaktadır.”

Bu dönemdeki önemli bir diğer gelişme getirilen yeni yasal düzenleme ile vakıfların kâr amacı gütmeksizin özel yükseköğretim kurumları açmasına imkân sağlanmasıdır. Bilkent Üniversitesi (Ankara – 1984) bu anlamda kurulmuş ilk vakıf üniversitesidir.

YÖK’ün kuruluşundan sonra yükseköğretim kurumlarında çeşitlilik sağlanmıştır. YÖK’ün kurulmasından sonra, fakülte ve enstitülerde yürütülen lisans ve yüksek lisans düzeyindeki programların yanı sıra, ara insan gücü yetiştirilmesine yönelik öğretim yapan meslek yüksekokulları ile daha çok çalışan kesime yönelik olarak kişilerin eğitimlerini bulundukları yerlerde karşılama imkânı sağlayan merkezi açık öğretim programları yaygınlaştırılmışlardır.

YÖK’ün kuruluşu sonrası günümüze kadar gelen süreçte üniversite sayılarında ve öğrenci sayılarında çok büyük bir artış yaşanmıştır. 2022 yılı itibarıyla 129’u Devlet Üniversitesi, 75’i Vakıf Üniversitesi olmak üzere toplamda 204 üniversite bulunmaktadır. Bunun dışında 4 adet Vakıf Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. 2022 yılı için tüm yükseköğretim kademeleri ele alındığında 8.296.959 öğrenci olduğu belirtilmektedir (Önlisans: 3.250.101 öğrenci; Lisans: 4.579.047 öğrenci; Yüksek Lisans: 358.271 öğrenci; Doktora: 109.540 öğrenci).