Selçuklular

“Anadolu, İslam dünyasınca genel olarak bilindiği için, Rum (Anadolu) Selçuklu Sultanlığı (1081-1308) ile İran, Irak ve Orta Asya’da hüküm sürmüş Büyük Selçuklu Sultanlığı’nı birbirinden ayırmak gerekir. Selçuklu sülalesinin Anadolu kolunun meşru liderlik çatışmalarından dolayı ilişkilerinin gergin olduğu kuzenleriyle pek ilgisi yoktu. 1071’de Bizanslılarla yaptığı Malazgirt Savaşı’nı- geleneksel olarak Anadolu’da Türk hakimiyetinin kuruluşuna işaret ettiği kabul edilen olay- kazanan Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan, tüm bölgeyi fethetme niyetinde görülmemektedir. Savaştan 40 yıl kadar önce, otlak arayan göçmen Türk grupları Küçük Asya’ya sızmıştı ve Bizanslıların onlarla başa çıkacak gücünün olmadığı anlaşılmıştı. Ne Alparslan ne de halefi Melikşah, Anadolu Selçuklu Sultanlığı’nın kurulmasında etkin bir rol oynamıştı. Üstelik Melikşah’ın hakimiyetini batıya doğru genişletme çabaları uzun vadede sonuçsuz kalmıştı.

Anadolu Selçukluları, Büyük Selçuklu Sultanlığı'nın yıkılışından uzunca bir süre sonra dahi onlarla paylaştığı ortak (Selçuklu) adının itibarından yararlanmayı sürdürse de, bu iki devlet, birçok yönden birbirinden farklıydı. Yine de yaygın eğilim, aralarında belli bir özdeşlik bulunduğunu ya da en azından kurum ve kültürlerinin yorum yapmaya değmeyecek kadar az farklılığa sahip olduğunu kabul etme yönündeydi."

Peacock, A.C.S. ve Sara Nur Yıldız,  “Giriş,” Anadolu Selçukluları: Ortaçağ Ortadoğu’nda Saray ve Toplum içerisinde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.

“Kaynaklarda Selâcıka-ı Rûm (Selcûkıyân-ı Rûm) adıyla geçen Anadolu Selçukluları için günümüzde Türkiye Selçukluları ifadesi de kullanılmaktadır. Malazgirt zaferinden sonra üç dört yıl içinde Anadolu’nun büyük bir kısmı fethedildi. Bu fetihlerde en önemli rolü Selçuklular’dan Arslan Yabgu’nun torunu Kutalmış’ın oğlu Süleyman Şah oynadı. Süleyman Şah zorlu bir mücadelenin ardından İznik’i başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurdu (1075-1080). Süleyman Şah, Bizans’ın içine düştüğü siyasî buhrandan faydalanarak devletinin sınırlarını İstanbul Boğazı’na kadar genişletti.”

Sümer, Faruk.  "Selçuklular", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/selcuklular#6 (22.03.2024).

“Malazgirt Savaşı, Türkiye'yi doğuran olay olarak kabul edilebilir. Aslında Alp Arslan’ın amacı Bizans Küçük Asya’sını fethetmek değildi, zira büyük esiri Romen Diyojen’i fidye, ittifak sözü ve sınırlarda bazı düzeltmeler karşılığında serbest bırakmıştı(...) Yine de Anadolu'nun fethi gerçekleşti. Türkmenlerin o dönemde kesin bir siyasi amaçları olmasa bile, hiçbir idari ya da askeri yapı buna karşı koyacak durumda değildi (...) Bizanslılar, sonuçta Türkmenlerin bölgedeki nüfuzunun istediklerinden daha fazla olmasına neden oldu ve iç mücadeleleri Türkmenlere normal şartlarda alamayacakları yerleri almanın önünü açtı. Dahası, Anadolu'nun doğu yarısındaki nüfusun büyük kısmı Rum değil, Ermeni ya da Monofizitti, Bizans İmparatorluğu'na çok az bağlıydılar ve bazen Hıristiyan ordularının zayıflığını göz önünde bulundurarak, iyi ya da kötü işgalciye boyun eğmeyi tercih ediyorlardı.”

Cahen, Claude. The formation of Turkey: the Seljukid Sultanate of Rum: eleventh to fourteenth century. NY: Routledge, 2001.